Alternatywą dla przeciwciał monoklonalnych są terapie komórkowe, wykorzystujące adoptywny transfer zmodyfikowanych komórek układu odpornościowego, zdolnych do walki z komórkami nowotworowymi. Modyfikacje komórek cytotoksycznych układu odpornościowego polegają między innymi na wprowadzeniu do nich chimerycznych receptorów antygenowych (CAR).  Receptory CAR to syntetyczne białka, które po wprowadzeniu do limfocytów T lub komórek NK są zdolne do przeprogramowania zdolności tych komórek do rozpoznawania określonych antygenów znajdujących się na powierzchni komórek nowotworowych. Ten sposób ukierunkowania działania komórek cytotoksycznych jest możliwy dzięki unikalnej, modułowej budowie receptorów CAR. Receptory CAR zbudowane są z zewnątrzkomórkowej domeny pochodzącej z fragmentu przeciwciała, której zadaniem jest rozpoznawanie antygenu oraz z wewnątrzkomórkowych domen aktywujących pochodzących z natywnego receptora limfocytu T oraz innych domen ko-stymulujących. Receptory CAR w dosłownym znaczeniu wykorzystują zdolność przeciwciał do wiązania antygenu i „tłumaczą” ją na sygnał aktywujący limfocyty T oraz komórki NK, powodujący ich degranulację i aktywację funkcji cytotoksycznych. Wykorzystanie limfocytów CAR-T rozpoznających antygen CD19 do zwalczania nowotworów o podłożu hematologicznym było spektakularnym sukcesem immunoterapii. Od 2017 r. cztery różne produkty CAR-T anty-CD19, tj.: Kymriah (Tisagenlecleucel), Yescarta (Axicabtagene Ciloleucel), Tecartus (Brexucabtagene Autoleucel) and Breyanzi (Lisocabtagene Maraleucel), zostały zatwierdzone przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA, ang. Food and Drugs Administration) i Europejską Agencję Leków (EMA, ang. European Medicines Agency). Produkty te zostały wprowadzone w oparciu o kluczowe wyniki badań klinicznych 1/2 fazy, w których wskaźnik całkowitej remisji (CR) osiągał nawet 60-90%. Kymriah i Yescarta są lekami refundowanym w Polsce. Kymriah jest stosowana u dzieci i dorosłych chorych na nawrotową i oporną na leczenie ostrą białaczkę limfoblastyczną, a Yescarta u dorosłych z nawrotowymi i opornymi na leczenie chłoniakami B-komórkowymi. Pomimo fenomenalnego sukcesu terapii CAR-T anty-CD19, ma ona również swoje ograniczenia. Dane kliniczne wskazują, że spora część pacjentów z chłoniakami o wysokim stopniu złośliwości lub z ostrą białaczką limfoblastyczną doświadcza pierwotnej lub nabytej oporności na tę terapię. Za niepowodzenie terapii odpowiedzialne są m.in. czynniki związane z bezpośrednio z komórkami CAR-T, w tym zbyt szybkie nabywanie fenotypu wyczerpania, nieodpowiednia proliferacja, zbyt krótkie utrzymywanie się w organizmie czy nadmierna toksyczność. Jednakże, najczęściej odnotowywaną przyczyną oporności na terapię CAR-T anty-CD19 jest utrata antygenu CD19 przez komórki nowotworowe, obserwowana nawet u 30% pacjentów z chłoniakami wysokiego ryzyka i ostrą białaczką limfoblastyczną, co stanowi jeden z obszarów naszych badań.